Skolyoz, omurganın yana doğru eğilmesiyle kendini gösteren, yapısal veya işlevsel nedenlere bağlı olarak gelişebilen bir omurga bozukluğudur. Çoğunlukla ergenlik döneminde ortaya çıkar. Sağlıklı bir omurga düz bir hat şeklinde ilerlerken, skolyozlu bireylerde omurga “C” ya da “S” harfi şeklinde eğrilir. Bu eğrilik, tek bir bölgede sınırlı kalabileceği gibi, omurganın birden fazla segmentini etkileyerek karmaşık bir yapıya da dönüşebilir. Bu durum zamanla postür (duruş) bozukluklarına, fiziksel görünümde asimetriye ve ileri vakalarda iç organlara baskıya neden olabilir. Özellikle göğüs kafesi bölgesindeki ciddi eğrilikler, akciğerlerin genişlemesini engelleyerek solunum zorluğu yaratabilir. Skolyoz genellikle ağrısız ilerler ve ileri seviye olmayan vakalarda fark edilmesi zor olabilir. Bu nedenle özellikle çocuklarda düzenli kontroller önemlidir.
Skolyoz Genellikle Ne Zaman Ortaya Çıkar?
Skolyoz, her yaşta görülebilse de en yaygın olarak ergenlik döneminde, yani çocukların hızlı büyüme sürecine girdiği 10–16 yaş aralığında ortaya çıkar. Bu dönemde kemik yapısı gelişmeye devam ettiği için omurga da dışsal veya içsel faktörlere karşı daha hassas hale gelir. Erken yaşta başlayan skolyoz vakaları, tedavi edilmediğinde hızla ilerleyebilir ve erişkinlikte daha ciddi sorunlara yol açabilir.
Çocuklarda skolyozun ilk belirtileri, giysilerin vücuda simetrik oturmaması, omuzlardan birinin diğerinden yüksek olması ya da bir kürek kemiğinin dışarıya çıkıntılı durması şeklinde fark edilebilir.
Skolyozun en yaygın belirtileri arasında şunlar yer alır;
- Omuz seviyelerinde dengesizlik
- Bel veya kalçada asimetri
- Vücutta eğrilik hissi
- Sırt, bel veya boyun ağrısı
- Giysilerin vücuda düzgün oturmaması
- Nefes alıp vermede zorluk (ileri evrede)
Skolyozun Nedenleri
Skolyozun oluşma nedenleri oldukça çeşitlidir ve çoğu zaman altta yatan farklı bir duruma bağlı olarak gelişir. Nedenleri genel olarak dört ana grupta incelenir:
Skolyoz neden olur? sorusunun yanıtı sadece tıbbi bilgi açısından değil, aynı zamanda bireyin hangi tedavi sürecine ihtiyaç duyduğunu anlamak açısından da önemlidir. Teşhisin doğruluğu ve zamanında skolyoz tedavisi ile kontrol altına alınabilir.
- İdiyopatik Skolyoz: İdiyopatik skolyoz, en sık görülen skolyoz türüdür ve vakaların yaklaşık %80’ini oluşturur. “İdiyopatik” kelimesi, bu hastalığın nedeninin tam olarak bilinmediğini ifade eder. Bu tür skolyoz genellikle çocukların hızlı büyüdüğü ergenlik döneminde ortaya çıkar. Herhangi bir kemik, kas ya da sinir hastalığına bağlı sebebi yoktur. Kız çocuklarında erkeklere göre daha sık görülür. Eğrilik çoğu zaman omurganın göğüs bölgesinde başlar.
- Konjenital Skolyoz: Konjenital skolyoz, omurga kemiklerinin bebek henüz anne karnındayken düzgün gelişmemesi sonucunda oluşur. Bazı omurlar tam gelişmeyebilir ya da birbirine yapışık halde olabilir. Bu yapısal bozukluklar doğumdan sonra erken dönemde fark edilebilir. Eğriliğin ilerleyişi çocuğun büyümesiyle birlikte değişebilir. Bu yüzden çocukluk çağından itibaren düzenli doktor kontrolleriyle takip edilmesi gerekir. Gerekirse, ilerlemesini durdurmak için özel tedavi yöntemleri uygulanır.
- Nöromüsküler Skolyoz: Nöromüsküler skolyoz, kasların veya sinir sisteminin işlevsel bozuklukları sonucu gelişir. Beyin, omurilik ya da kaslardaki hastalıklar; omurgayı destekleyen kasların yeterince güçlü olmamasına neden olarak skolyoza zemin hazırlar.
- Dejeneratif (Erişkin Tip) Skolyoz: Dejeneratif skolyoz, genellikle 40 yaş üzerindeki yetişkinlerde ortaya çıkan ve yaşlanmayla birlikte omurga yapısında meydana gelen aşınma ve yıpranma sonucu gelişen skolyoz türüdür. Zaman içinde omurlar arasındaki diskler ve faset eklemler zayıflar, böylece omurgada dengesizlik oluşur.
Skolyoz tamamen geçer mi?
Hafif vakalarda egzersiz ve korseyle kontrol altına alınabilir. Ancak ileri dereceli skolyozlar genellikle tamamen düzelmez, ama ilerlemesi durdurulabilir.
Skolyoz egzersizle düzelir mi?
Doğru egzersiz programları, duruşu düzeltmeye ve kasları güçlendirmeye yardımcı olur. Ancak tek başına egzersiz, her zaman yeterli olmayabilir.
Skolyozun ameliyatla tedavisi şart mıdır?
Eğrilik çok ciddi boyutlara ulaşmadıkça cerrahi şart değildir. Ancak 40–50 derece üzerindeki eğriliklerde cerrahi düşünülebilir.
Skolyoz korsesi işe yarar mı?
Evet, özellikle büyüme çağındaki çocuklarda skolyozun ilerlemesini yavaşlatmak için korse tedavisi etkili olabilir.
Skolyozu Olanlar Nelere Dikkat Etmeli?
Skolyozu olanlar düzenli doktor kontrolüne gitmeli, korse kullanımı varsa aksatmamalıdır. Duruş düzgün olmalı, ağır çanta taşınmamalıdır. Egzersiz yapılmalı, hareketsizlikten kaçınılmalıdır. Ortopedik yatak ve yastık tercih edilmeli, ağrı varsa doktora başvurulmalıdır. Gerekirse psikolojik destek alınmalı ve ilerleme düzenli takip edilmelidir.
